Malva, La Colonie Retrouvée
Malva, La Colonie Retrouvée
Malva, The Rediscovered Colony
Keywords:
Malva, Denta, Romula, Reșca, Aquae, Cioroiu Nou, Buridava, Stolniceni, Dacia, Dacia Inferior, Mauretania Caesariensis, Numidia, Suri sagittarii, numerus Surorum, Hadrianus, Philippus Arabs.
Malva, Denta, Romula, Reșca, Aquae, Cioroiu Nou, Buridava, Stolniceni, Dacia, Dacia Inferior, Mauretania Caesariensis, Numidia, Suri sagittarii, numerus Surorum, Hadrianus, Philippus Arabs.
Abstract:
L’identification sur le terrain de Malva est l’un des problèmes les plus épineux de l’historiographie de la Dacie romaine. Malva a été cherchée dans le Banat et l’Olténie et a été identifiée tour à tour avec Denta, Romula, Cioroiu Nou et Stolnicen. Des aspects essentiels de l’urbanisation et de l’administration de la province dépendent de la réponse que nous allons donner à cette question. Le présent article plaide en faveur de l’identification de Malva avec Romula, thèse soutenue par Dumitru Tudor tout au long de son activité. Parmi les arguments avancés figure la position de curator civitatis Romulensium Malvensium, attestée pour Sex. Iulius Possessor dans l’inscription d’Hispalis (CIL II 1180 = ILS 1403), l’épithète Malvensium portée par numerus Surorum à Caesarea Mauretaniae (CIL VIII 9381 = ILS 2763), et les découvertes archéologiques dans les sites mentionnés ci-dessus. Selon l’auteur, l’empereur Hadrien aurait accordé à une civitas Malvensium un statut municipal, à la suite duquel la ville aurait utilisé un nom comprenant à la fois les éléments Malva et Romula.
The field identification of Malva is one of the thorniest problems in the historiography of Roman Dacia. Malva has been sought in Banat and Oltenia and has been identified in turn with Denta, Romula, Cioroiu Nou and Stolniceni. Essential aspects of the province’s urbanisation and administration depend on the answer we give to this question. This article argues in favour of identifying Malva with Romula, a thesis supported by Dumitru Tudor throughout his whole career. Among the arguments put forward is the position of curator civitatis Romulensium Malvensium, attested for Sex. Iulius Possessor in the inscription at Hispalis (CIL II 1180 = ILS 1403), the epithet Malvensium borne by numerus Surorum at Caesarea Mauretaniae (CIL VIII 9381 = ILS 2763) and archaeological finds at the above-mentioned sites. According to the author, the emperor Hadrian granted the civitas Malvensium municipal status, after which the town used a name that included both the elements, Malva and Romula.
Download: PDF
How to cite: Ioan Piso, Malva, La Colonie Retrouvée, Cercetări Arheologice, Vol. 32.1, pag. 85-108, 2025, doi: https://doi.org/10.46535/ca.32.1.05
Bibliography
AE = L’Année Épigraphique, Paris.
Apulum = Apulum. Acta Musei Apulensis, Alba Iulia.
- Ardevan, R. 1984. Duumvirat et quattuorvirat dans la Dacie romaine, Acta Musei Napocensis 21 : 95-110.
- Ardevan, R. 1996. Curator civitatis Romulensium, Specimina Nova 12 : 77-82.
- Ardevan, R. 1998. Viața municipală în Dacia romană, Timișoara.
- Ardevan, R. 2000 a. Municipalia Dacica. Drei epigraphische Bemerkungen, in : Németh, G. et Forisek, P. Epigraphica I. Studies on Epigraphy (= Hungarian Polis Studies 6), Debrecen : 109-130.
- Ardevan, R. 2000 b. Römisches Heer und Städtegründung – der Fall Dakiens, in : Army and Urban Development in the Danubian Provinces of the Roman Empire – Proceedings of the International Symposium – Alba Iulia, 8th-10th October 1999 (= Bibliotheca Musei Apulensis XV), Alba Iulia : 91-108.
- Ardevan, R. 2010. La divisione amministrativa della Dacia Romana nella storiografia, in : Zerbini L. (éd.), Roma e le province del Danubio. Atti del I Convegno Internazionale Ferrara – Cento, 15-17 ottobre 2009, Soveria Manelli : 279-289.
- Ardevan, R. et Zerbini, L. 2007. La Dacia romana, Soveria Manelli.
- Bărbulescu, M. 2025. Civilizația romană în Dacia, Cluj-Napoca.
- Benea, D. 1978. Cărămizi ștampilate din colecția Muzeului Porților de Fier, Apulum 16 : 199-208.
- Beneš, J. 1978. Auxilia Romana in Moesia atque in Dacia, Praha.
- Benett, J. 1997. Trajan. Optimus Princeps. A Life and Times, London – New York.
- Benseddik, N. 1982. Les troupes auxiliaires de l’armée romaine en Maurétanie Césarienne sous le Haut-Empire, Alger.
- Beszédes, J., Mráv, Z. et Tóth, E. 2003. Die Steindenkmäler von Bölcske. Inschriften und Skulpturen-Katalog, in : Szabó, Á. et Tóth E. (éd.), Bölcske. Römische Inschriften und Funde, Budapest :103-218.
- Bichir, G. 1985. Castrul militar roman de la Buridava, Thraco-Dacica 6/1-2 : 93-104.
- Bichir, G. 1988. Continuitatea în Dacia după retragerea romană. Așezarea din secolele III-IV de la Stolniceni – Rîmnicu Vîlcea (Buridava romană), Thraco-Dacica 9/1-2 :101-118.
- Bichir, G. et Bardașu, P. 1983. Șantierul arheologic Stolniceni – Buridava (jud. Vîlcea), in : Materiale și Cercetări Arheologice. A XV-a Sesiune anuală de rapoarte, Brașov – București : 336-343.
- Bichir, G., Sion, A. et Bardașu, P. 1992. Așezarea de la Stolniceni – Buridava, jud. Vîlcea, in : Materiale și Cercetări Arheologice. A XVII-a Sesiune anuală de rapoarte, Ploiești 1983, București : 255-268.
- Birley, A. R. 1988. Septimius Severus. The African Emperor2, London – New York.
- Birley, E., 1988. The Roman Army Papers 1929-1986 (= Mavors IV), Amsterdam.
- Bogdan Cătăniciu, I. 1977. Nouvelles recherches sur le limes du sud-est de la Dacie, in : Limes. Akten des XI. Internationalen Limeskongresses (Székesfehérvár, 30. 8. – 6. 9. 1976), Budapest : 333-345.
- Bogdan Cătăniciu, I. 1981. Evolution of the System of Defence Works in Roman Dacia (BAR IS 116), Oxford.
- Bogdan Cătăniciu, I. 1990. Ptolémée et la province de Dacie, Dacia 34 : 223-234.
- Bogdan Cătăniciu, I. 1991. À propos de civitates en Dacie, Ephemeris Napocensis 1 : 59-67.
- Bogdan Cătăniciu, I. 1997. Muntenia în sistemul defensiv al Imperiului Roman. Wallachia in the Defensive System of the Roman Empire 1st-3th centuries A. D., Alexandria.
- Bogdan Cătăniciu, I. 2005. À propos de civitates en Dacie, in : M. Mirković (éd.), Römische Städte und Festungen an der Donau (Beograd, 16-19 Oktober 2003) : 135-144.
- Bogdan Cătăniciu, I. 2007. Daci și Romani. Aculturație în Dacia, Cluj-Napoca.
- Bondoc, D. 2000. Un detașament din legiunea VII Claudia la Cioroiu Nou, jud. Dolj, Studii și Cercetări de Istorie Veche și Arheologie 51/1-2 : 117-121.
- Bondoc, D. 2004. Inscripții și piese sculpturale romane. Muzeul Olteniei, Craiova (Roman Inscriptions and Scultural Pieces. The Museum of Oltenia, Craiova), Craiova.
- Bondoc, D. 2007. O inscripție recent descoperită la Cioroiu Nou, Studii și Cercetări de Istorie Veche și Arheologie 58/1-2 : 157-159.
- Bondoc, D. 2010. Cioroiu Nou. 100 descoperiri arheologice – one hundred archaeological discoveries, Craiova.
- Bondoc, D. 2015. Cioroiu Nou. Edificiul termal (balneum) al legiunii VII Claudia, Craiova.
- Bondoc, D. 2021. Castrul roman de la Slăveni II. Țigle și cărămizi ștampilate, Craiova 2021.
- Bondoc, D. et Popa, A. 2010. Despre unele descoperiri de epocă romană de la Cioroiu Nou, in : V. Rusu-Bolindeț, T. Sălăgean, R. Varga (éd.), Studia archaeologica et historica in honorem magistri Dorin Alicu, Cluj-Napoca :199-213.
- Buridava = Buridava. Studii și Materiale, Râmnicu Vâlcea.
- Catalano, P. 1978. Aspetti spaziali del sistema giuridico-religioso romano. Mundus, templum, urbs, ager, Latium, Italia, Temporini, H. et Haase, W. (éd.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung, Berlin – New York. II/16/1 : 440-553.
- CIL = Corpus inscriptionum Latinarum, Berlin.
- Cenati, C. 2023. Miles in Urbe. Identità e autorappresentatione nelle iscrizioni dei soldati di origine danubiana e balcanica a Roma (= Epigrafia e Antichità 49), Roma.
- Christescu, V. 1937. Istoria militară a Daciei romane, București.
- CIMRM = Vermaseren, M. J. 1956-1960. Corpus inscriptionum et monumentorum religionis Mithriacae I-II, Haag.
- Cîrjan, R. 2010. Statute citadine privilegiate în provinciile dunărene ale Imperiului Roman, Cluj-Napoca.
- Cupcea, G. 2014. Professional Ranks in the Roman Army of Dacia (BAR Intern. Series 2681), Oxford.
- Daicoviciu, C. 1939-1942. Bănatul și Iazygii, Apulum 1 : 98-109.
- Daicoviciu, C. 1941-1943. Asupra unor lucrări în legătură cu Dacia romană, Anuarul Institutului de Studii Clasice 4 : 282-321, Cluj.
- Daicoviciu, C. 1965. E Malva la Cioroiul Nou?, Acta Musei Napocensis 2 : 654-655.
- Daicoviciu, C. 1968. Hispano – Dacica, Arheološki Vestnik : 1923-29.
- Daicoviciu, C. 1969. Orașe, tîrguri și sate în Dacia romană, Acta Musei Napocensis 6 : 537-544.
- Daicoviciu, C. 1970 a. Dacica, Cluj.
- Daicoviciu, C. 1970 b. Pe marginea cărților, Acta Musei Napocensis 7 : 125-134.
- Daicoviciu, C. et Daicoviciu, H. 1967. Noi considerații asupra Daciei Malvensis, Acta Musei Napocensis : 473-83.
- Dana, D. et Nemeti, S. 2016. Ptolémée et la toponymie de la Dacie (VI-IX), Classica et Christiana 11 : 69-73.
- Detschew, D. 1957. Die thrakischen Sprachreste, Wien.
- Devijver, H. 1976-2001. Prosopographia militiarum equestrium quae fuerunt ab Augusto ad Gallienum I, Leuven 1976; II 1977; III 1980; IV (Supplementum I) 1987; V (Supplementum II) 1993; VI (éd. S. Demougin, M.-Th. Raepsaet-Charlier), Leuven 2001.
- Domaszewski, A. v. 1967. Die Rangordnung des römischen Heeres. 2. durchgesehene Auflage, B. Dobson (éd.), Köln – Graz.
- Dondin-Payre, M. 1999. Magistratures et administration municipale dans les trois Gaules, in : M. Dondin-Payre, M.-Th. Raepsaet-Charlier, Cités, municipes, colonies. Le processus de municipalisation en Gaule et en Germanie sous le Haut Empire romain, Paris : 127-230.
- Duridanov, I. 1995. Thrakische und dakische Namen, in : Eichler. E., Hilty, G., Löffler, H., Steger, H. et Zgusta L. (éd.), Namenforschung. Name Studies. Les noms propres. Ein internationales Handbuch zur Onomastik. Manuel international d’onomastique I, Berlin – New York : 820-840.
- Fink, R. O. 1958. Hunt’s Pridianum : British Museum Papyrus 2851, The Journal of Roman Studies 68 : 102-116.
- Fink, R. O. 1971. Roman Military Records on Papyrus, Ann Arbor.
- FIRA = Fontes iuris Romani Anteiustiniani2 (S. Riccobono éd.), Florientiae 1968.
- Frere, S. 1987. Britannia. A History of Roman Britain3, London – New York.
- Gilliam, J. F. 1962. The Moesian «Pridianum», in : Hommages à Albert Grenier, Bruxelles : 747-756.
- Gilliam, J. F. 1986. Roman Army Papers (= Mavors II), Amsterdam.
- Glodariu, I. 1993. Les habitats daces et la politique romaine d’urbanisation, in : Alicu, D.et Boegli, H. (éd.), La politique édilitaire dans les provinces de l’Empire Romain (Actes du 1er Colloque Roumano-Suisse, Deva 1991), Cluj-Napoca : 15-16.
- Gostar, N. 1951. Vămile Daciei, Studii și Cercetări de Istorie Veche 2/2 : 165-181.
- Gostar, N. 1966. Studii epigrafice II, Arheologia Moldovei 4 : 175-188.
- Gudea, N. 1997. Der dakische Limes. Materialien zu seiner Geschichte, Sonderdruck aus Jahrbuch des Römisch- Germanischen Zentralmuseums 44 : *1-*113.
- Gudea, N. 2005. N. Gudea, Der untermoesische Donaulimes und die Verteidigung der moesischen Nord- und Westküste des Schwarzen Meeres Limes et litus Moesiae inferioris (86-275 n. Chr.), Jahrbuch des Römisch- Germanischen Zentralmuseums 52 : 319-566.
- Gutsfeld, A. 1989. Römische Herrschaft und einheimischer Widerstand in Nordafrika, Stuttgart.
- Haensch, R. 1997. Capita provinciarum. Statthaltersitz und Provinzialverwaltung in der römischen Kaiserzeit, Mainz.
- Hajdari, A. et Goddard, C. J. 2023. Le culte de la déesse dardanienne, dea Dard(…), au coeur de la diplomatie divine de l’armée romaine, Mnemosyne 76 : 1198-1215.
- Halfmann. H. 1986. Itinera principum. Geschichte und Typologie der Kaiserreisen im Römischen Reich, Stuttgart.
- IDR = Inscriptiones Daciae Romanae (Inscripțiile Daciei romane), București, Paris.
- IDR, App. I = Piso, I. et Deac, D. 2016. Inscriptiones Daciae Romanae, Appendix I. Inscriptiones laterum musei Zilahensis, Cluj-Napoca.
- IDR, App. II = Piso, I. et Marcu, F. 2016. Inscriptiones Daciae Romanae, Appendix II. Inscriptiones laterum musei Napocensis, Cluj-Napoca.
- IDR, App. III = Piso, I., Ardeț, A. et Timoc, C. 2019. Inscriptiones Daciae Romanae, Appendix III. Inscriptiones laterum museorum Banatus Temesiensis, Cluj-Napoca.
- IDRE = Petolescu, C. C. 1996, 2000. Inscriptiones Daciae Romanae. Inscriptiones extra fines Daciae repertae Graecae et Latinae (Inscriptions de la Dacie romaine. Inscriptions externes concernant l’histoire de la Dacie), București.
- IG = Inscriptiones Graecae, Berlin.
- ILBR = Gerov, B. 1989. Inscriptiones Latinae in Bulgaria repertae, Serdica.
- ILD I-II = Petolescu, C. C. 2005, 2016. Inscripții latine din Dacia I-II, București.
- IMS = Inscriptions de la Mésie Supérieure, Beograd.
- Iosifaru, M., Tuțulescu, I., Tulugea, C. et Părăușanu, O. 2009. Stolniceni, in : Cronica Cercetărilor Arheologice din România. Campania 2008, Târgoviște : 348-350.
- IPD4 = Dobó, A. 1975. Inscriptiones extra fines Pannoniae Daciaeque repertae ad res earundem provinciarum pertinentes4, Budapest – Amsterdam.
- ISM = Inscriptiones Scythiae Minoris, București.
- Jacques, F. 1984. Le privilège de liberté. Politique impériale et autonomie municipale dans les cités de l’Occident romain (161-244), Rome.
- Kienast, D., Eck, W. et Heil, M. 2017. Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie6, Darmstadt.
- Langhammer, W. 1973. Die rechtliche und soziale Stellung der Magistratus Municipales und der Decuriones in der Übergangsphase der Städte von sich selbstverwaltenden Gemeinden zu Vollzugsorganen des spätantiken Zwangsstaaten (2.-4. Jahrhundert der römischen Kaiserzeit), Wiesbaden.
- Latomus = Latomus. Revue d’études latines, Bruxelles.
- Macrea, M. 1969. Viața în Dacia romană, București.
- Marcu, F. 2009. The Internal Planning of Roman Forts of Dacia, Cluj-Napoca.
- Marsigli, A. 1726. Danubius Pannonicus-Mysicus, Haga.
- Mateescu, C. N. 1969. Pamfil P. Polonic, Studii și Cercetări de Istorie Veche și Arheologie 26/2 : 293-294.
- Matei-Popescu, F. 2010 a. Cohortes Augustae Nervianae Pacenses Brittonum, in : Pop, H., Bejinariu, I., Băcueț- Crișan, S. et Băcueț-Crișan, D. (éd.). Identități culturale locale și regionale în context european. Studii de arheologie și antropologie istorică. In Memoriam Alexandru V. Matei (= Bibliotheca Musei Porolissensis 13), Cluj-Napoca : 395-398.
- Matei-Popescu, F. 2010 b. The Roman Army in Moesia Inferior, Bucharest.
- Matei-Popescu, F. 2011. Territorium Bassianae din Dacia Superior, in : Măgureanu, D., Măndescu, D. et Matei S. (éd.) Archaeology : Making of and Practice. Studies in Honor of Mircea Babeș at his 70th Anniversary, Pitești : 351-361.
- Mitrofan, I. 1964. Contribuții la cunoașterea orașului Napoca, Acta Musei Napocensis : 1197-214.
- Mócsy, A. 1957. Zur Geschichte der peregrinen Gemeinden in Pannonien, Historia 6/4 : 488-498.
- Mócsy, A. 1973. Pannonia – Forschung 1969-1972, Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae 25 : 375-403.
- Mócsy, A. 1974. Pannonia and Upper Moesia. A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire, London – Boston.
- Mommsen, Th. 1887. Römisches Staatsrecht3, Leipzig.
- Mordtmann 1894 = I. H. Mordtmann, Inschriften aus Thessalonike, Archäologisch-epigraphische Mitteilungen aus Österreich-Ungarn 17, 1894, 117-118.
- Negru, M. et Schuster, C. 2015. Romula. Seria rapoarte arheologice I. Raport privind cercetările arheologice sistematice din anul 2015, Târgoviște.
- Nemeti, S. 2024. Dacia Superior. Notes on the administrative organization of the Dacian provinces, in : Forisek, P., Szabó, P. et Szabó Á. (éd.), The Danubian Region and the Balkans during the Roman Empire in Military Inscriptions, Wien : 109-120.
- Nemeti, S. et Dana, D. 2017. Malva, la colonie perdue de la Dacie Inférieure, Acta Musei Napocensis 54 : 207-230.
- Nesselhauf, H. 1938. Vasile Christescu: Istoria militară a Daciei Romane, Bukarest 1937, Gnomon: 512-517.
- Nesselhauf, H. 1964. Sex. Iulius Possessor, Madrider Mitteilungen 5, 180-184.
- Nicolăescu-Plopșor, C. S. 1965. Unde a fost Malva?, Revista Muzeelor 3/2 : 203-207.
- Onofrei, C. et Blaga, D. 2015. Some Issues Regarding the Identification of Ancient Romula with the Urban Ghost Malva, in : Cociș, S., Gui, M., Lăzărescu, V.-A. et Deac, D.-A. (éd.), Ad finem Imperii Romani. Studies in Honour of Coriolan H. Opreanu, Cluj-Napoca : 323-330.
- Patsch, C. 1937. Der Kampf um den Donauraum unter Domitian und Trajan, Wien – Leipzig.
- Pârvan, V. 1913 a. Știri nouă din Dacia Malvensis, București.
- Pârvan, V. 1913 b. Rumänien, Archäologischer Anzeiger, Berlin : 364-392.
- Petolescu, C. C. 1971. Întinderea provinciei Dacia Inferior, Studii și Cercetări de Istorie Veche 22/3 : 411-423.
- Petolescu, C. C. 1983. Sex. Iulius Possessor, Studii și Cercetări de Istorie Veche și Arheologie 34/1 : 42-56.
- Petolescu, C. C. 1985. L’organisation de la Dacie sous Trajan et Hadrien, Dacia. Revue d’archéologie et d’histoire ancienne 29 : 45-55, Bucarest.
- Petolescu, C. C. 1987. Quatre contributions à la prosopographie des milices équestres, Dacia. Revue d’archéologie et d’histoire ancienne 31 :157-172, Bucarest.
- Petolescu, C. C. 2002. Auxilia Daciae, București.
- Petolescu, C. C. 2007. Contribuții la istoria Daciei romane I, București.
- Petolescu, C. C. 2010 a. Dacia. Un mileniu de istorie, București.
- Petolescu, C. C. 2010 b. Orașele romane din Oltenia, Drobeta. Arheologie – Istorie 20 : 209-213.
- Petolescu, C. C. 2011. Villes de la Dacie romaine, Dacia. Revue d’archéologie et d’histoire ancienne 55 : 83-109, Bucarest.
- Petolescu, C. C. 2016. Note epigrafice (seria a X-a), Studii și Cercetări de Istorie Veche și Arheologie 67/3-4 : 303-320.
- Petolescu, C. C. 2021. Armata romană din Dacia, București.
- Petolescu, C. C. et Berciu, I. 1976. Les cultes orientaux dans la Dacie méridionale (= EPRO 54), Leiden.
- Pflaum, H.-G. 1950. Les procurateurs équestres sous le Haut-Empire romain, Paris.
- Pflaum, H.-G. 1960-1961. Les carrières procuratoriennes équestres sous le Haut-Empire romain I-IV, Paris.
- Piso, I. 1974. Războiul lui Philippus cu carpii, in : In memoriam Constantini Daicoviciu, Cluj :301-309.
- Piso, I. 1983. Inschriften von Prokuratoren aus Sarmizegetusa (I), Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 50 : 233-251.
- Piso, I. 1991. Die Inschriften vom Pfaffenberg und der Bereich der canabae legionis, Tyche 6 : 131-170.
- Piso, I. 1993. Fasti provinciae Daciae I. Die senatorischen Amtsträger, Bonn.
- Piso, I. 1998. Inschriften von Prokuratoren aus Sarmizegetusa (II), Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 120 : 253-271.
- Piso 2001 = I. Piso, Studia Porolissensia (I). Le temple dolichénien, Acta Musei Napocensis 38, 221-237.
- Piso, I. 2005. An der Nordgrenze des Römischen Reiches (Ausgewählte Studien (1972-2003) (= Heidelberger althistorische Beiträge und epigraphische Studien 41), Stuttgart.
- Piso, I. 2008 a. Les débuts de la province de Dacie, in : Piso I. (éd.), Die römischen Provinzen. Begriff und Gründung (Colloquium Cluj-Napoca, 28. September – 1. Oktober 2006), Cluj-Napoca : 297-331.
- Piso, I. 2008 b. Il processo di urbanizzazione della Dacia Romana, in : A. Castaldini (éd.), L’eredità di Traiano. Atti del Convegno Internazionale di Studi (Bucarest 6-7 giugno 2007), Bucarest : 28-44.
- Piso, I. 2013. Fasti provinciae Daciae II. Die ritterlichen Amtsträger, Bonn.
- Piso, I. 2018. Das verhängnisvolle Jahr 262 und die amissio Daciae, in : Vagalinski, L., Raycheva, M., Boteva, D. et Sharankov N. (éd.), Proceedings of the first International Roman and Late Antique Thrace Conference «Cities, Territories and Identities» (Plovdiv, 3rd-7th October 2016), Sofia : 427-440.
- Piso, I. 2021. Die Ziegelstempel als Quelle für die Geschichte der Provinz Dakien, in : Mitthof, F., Cenati, C. et Zerbini L. (éd.), Ad ripam fluminis Danubii. Papers of the 3rd International Conference on the Roman Danubian Provinces (Vienna, 11th-14th November 2015), Wien : 279-295.
- Piso, I. 2022. Colonia Dacica Sarmizegetusa, die erste römische Stadt nördlich der Donau, in : Matijević, K. et Wiegels R. (éd.), Kultureller Transfer und religiöse Landschaften. Zur Begegnung zwischen Imperium und Barbaricum in der römischen Kaiserzeit, Berlin – Boston : 213-254.
- Piso, I. 2023. Unter dem Siegel Roms. Ausgewählte Schriften (2004-2020), Wien.
- Piso, I. et Țentea, O. 2024. Les numeri Palmyrenorum, in : Nemeti, S. et Timoc, C. (éd.), Alfred von Domaszewski. Latin Epigraphy in the Roman Empire. Acts of the colloquium held in Timișoara in December 14th-17th 2022, Cluj-Napoca : 169-182.
- Pokorny, J. 1959. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch, Bern – München.
- Pokorny, J. 2007. Proto-Indo-European Etymological Dictionaty. A Revised Edition of Julius Pokorny’s Indogermanisches Etymologischs Wörterbuch.
- Protase, D. 2001. Geneza orașelor în Dacia romană, in : Benea D. (éd.), Simpozion omagial. In memoriam Dumitru Tudor, Timișoara : 71-80.
- Protase, D. 2010. Dacia romană – Cap. II. Organizarea administrativă, in : Protase, D. et Suceveanu A. (éd.), Istoria Românilor II. Daco-romani, romanici, alogeni2, București : 45-72.
- Rankov, N. B. 1999. The governor’s men : the officium consularis in provincial administration, in : Goldsworthy, A. et Haynes J. (éd.), The Roman Army as a Community (= Journal of Roman Archaeology, SS 32), Portsmouth (R. I.) : 15-34.
- RIU = Die römischen Inschriften Ungarns, Bonn – Budapest.
- Rogers, A. 2016. The Development of Towns, in : M. Millett, L. Revell, A. Moore, The Oxford Handbook of Roman Britain, Oxford : 741-766.
- Rowell, H. T. 1936. Numerus, in : Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft XVII/2, 1327- 1341 : 2537-2554.
- Russu, I. I. 1941-1943. Onomasticon Daciae. Nume de persoane în inscripțiile provinciei, Anuarul Institutului de Studii Clasice 4 : 186-233.
- Russu, I. I. 1969 a. Die Sprache der Thrako-Daker, București.
- Russu, I. I. 1969 b. Russu, Elementele syriene în Dacia carpatică, Acta Musei Napocensis 6 : 167-186.
- Russu, I. I. 1972. Auxilia provinciae Daciae, Studii și Cercetări de Istorie Veche și Arheologie 23/1 : 63-77.
- Scheid, J., Granino M. G. et Cecere 1999. Les sacerdoces publics équestres, in : Demougin, S., Devijver, H. et Raepsaet-Charlier, M.-Th. (éd.), L’ordre équestre. Histoire d’une aristocratie (IIe siècle av. J.-C. – IIIe siècle ap. J.- C.). Actes du colloque international (Bruxelles – Leuven, 5-7 octobre 1995), Rome : 79-189.
- Speidel, M. P. 1973. Numerus Syrorum Malvensium. The Transfer of a Dacia Army Unit to Mauretania and its Implications, Dacia. Revue d’archéologie et d’histoire ancienne 17 : 169-177, Bucarest.
- Speidel, M. P. 1974. Ala I Claudia Gallorum Capitoniana, in : In memoriam Constantini Daicoviciu, Cluj : 375-379.
- Speidel, M. P. 1984. Roman Army Studies I, Amsterdam.
- Strobel, K. 1987. Anmerkungen zur Truppengeschichte des Donauraumes in der hohen Kaiserzeit II : die trajanischen Ziegelstempel aus Buridava – Stolniceni, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 68 : 282-284.
- Stückelberger, A. et Graßhoff, G. (éd.) 2006. Klaudios Ptolemaios, Handbuch der Geographie, Griechisch – Deutsch, I-II, Basel.
- Syme, R. 1959. The Lower Danube under Trajan, The Journal of Roman Studies 49 : 26-33.
- Syme, R. 1971. Danubian Papers, Bucharest.
- Szabó, Á. et Tóth E. 2003. (éd.), Bölcske. Römische Inschriften und Funde, Budapest.
- TabPeut = Tabula Peutingeriana. Codex Vindobonensis 324.
- Tătulea, C. M. 1994. Romula – Malva, București.
- Thomasson, B. E. 1984. Laterculi praesidum I, Göteborg.
- TIR, L 34 = Tabula Imperii Romani. Aquincum – Sarmizegetusa – Sirmium. L 34 Budapest, Amsterdam 1968.
- TIR, L 35 = Tabula Imperii Romani. Romula – Durostorum – Tomis. L 35 Bucarest, Bucarest 1969.
- Tocilescu, G. G. 1894. Neue Inschriften aus Rumänien, Archäologisch-epigraphische Mitteilungen aus Österreich- Ungarn 17 : 81-113.
- Tocilescu, G. G. 1902. Monumentele epigrafice și sculpturali ale Muzeului Național de Antichități din București, București.
- Tóth, E. 2003. Die Iupiter Teutanus-Altäre, in : Szabó et Tóth (éd.) : 385-438.
- Tóth, I. 2003. Das Fest Pannoniens : III Idus Iunias, in : Szabó et Tóth (éd.) : 377-384.
- Tudor, D. 1942. Oltenia romană1, București.
- Tudor, D. 1944. Sextus Iulius Possessor în Dacia, in : Marinescu C. et alii (éd.), În amintirea lui Constantin Giurescu la douăzeci și cinci de ani dela moartea lui (1875-1918), București : 523-531.
- Tudor, D. 1958. Oltenia romană2, București.
- Tudor, D. 1962. Săpăturile arheologice de la Cioroiu Nou, Materiale și cercetări arheologice 8 : 547-553.
- Tudor, D. 1964. Pedites singulares à Buridava, Dacia. Revue d’archéologie et d’histoire ancienne 8 : 345-351, Bucarest.
- Tudor 1965 a = D. Tudor, Comunicări epigrafice II, Studii și Cercetări de Istorie Veche 16/1, 1965, 177-188.
- Tudor 1965 b = D. Tudor, La fortificazione delle città romane della Dacia nel sec. III dell’e. n., Historia 14, 1965, 368-380.
- Tudor, D. 1966. Aquae, en Dacie inférieure, Latomus 25/4 : 847-854.
- Tudor, D. 1968 a. Oltenia romană3, București.
- Tudor, D. 1968 b. Romula, București.
- Tudor, D. 1969. Orașe, tîrguri și sate în Dacia romană, București.
- Tudor, D. 1971. Sirienii în Dacia inferioară, Apulum 9 : 659-664.
- Tudor, D. 1978. Oltenia romană4, București.
- Tudor, D. et Vlădescu, C. M. 1972. Dardanii la Romula-Malva, Apulum 10 : 183-190.
- Țentea, O. 2012. Ex Oriente ad Danubium. The Syrian Units on the Danube Frontier of the Roman Empire, Cluj- Napoca.
- Țentea, O., Manea, I., Tulugea, C., Călina, V. et Ghinea, E. 2022. Stolniceni (Râmnicu-Vâlcea) – Buridava(?). Rezultatele preliminare ale cercetărilor arheologice din anul 2022, Buridava 16 : 45-64.
- Țentea, O. et Matei-Popescu, F. 2002-2003. Alae et cohortes Daciae et Moesiae, A review and updating of J. Spaul’s Ala2 and Cohors2, Acta Musei Napocensis 39-40 : 259-296.
- Țentea, O. et Matei-Popescu, F. 2015., Why there? The Preliminaries of Constructing the Roman Frontier in South-East Dacia, Acta Musei Napocensis 52 : 109-130.
- Țentea, O., Matei-Popescu, F. et Călina, V. 2021. Frontiera romană din Dacia Inferior I. O trecere în revistă și o actualizare, Cercetări Arheologice 28, 1: 9-90.
- Țentea, O., Matei-Popescu, F. et Călina, V. 2022. Limes Alutanus: drumul și castrele din zona defileurilor: 233- 280. Târgoviște – Sfântu-Gheorghe: Cetatea de Scaun.
- Vittinghoff, F. 1994. Civitas Romana. Stadt und politisch-soziale Integration im Imperium Romanum der Kaiserzeit, Stuttgart.
- Vlădescu, C. M. 1983. Armata romană în Dacia Inferior, București.
- Vlădescu, C. M. 1986. Fortificațiile romane din Dacia Inferior, Craiova.
- Vlădescu, C. M. et Poenaru-Bordea, G. 1972. Un segment din Limes Alutanus. Fortificațiile romane din jurul masivului Cozia, Buletinul Monumentelor Istorice 41/3 : 27-32.
- Vlădescu, C. M. et Poenaru-Bordea, G. 1974 a. Castrele hadrianee din valea carpatină a Oltului, Oltenia. Studii și comunicări. Istorie 1 : 47-59.
- Vlădescu, C. M. et Poenaru-Bordea, G. 1974 b. Les fortifications romaines sur le limes Alutanus dans la zone du massif de Cozia, in : Pippidi D. M. (éd.), Actes du IX-e Congrès international d’études sur les frontières romaines (Mamaia, 6 – 13 septembrie 1972), București, Köln, Wien : 247-258.
- Vlădescu, C. M. et Poenaru-Bordea, G. 1977. Le complexe de fortifications de Romula dans le cadre du système défensif du limes Alutanus, in : J. Fitz (éd.), Limes. Akten des XI. Internationalen Limeskongresses (Székesfehérvár, 30. 8. – 6. 9. 1976), Budapest : 353-364.
- Wacher, J. 1995. The Towns of Roman Britain, London.
- Wagner, W. 1938. Die Dislokation der römischen Auxiliarformationen in den Provinzen Noricum, Pannonien, Moesien und Dakien von Augustus bis Gallienus, Berlin.
- Winkler, G. 1969. Die Reichsbeamten von Noricum und ihr Personal bis zum Ende der römischen Herrschaft, Wien.
- Wissowa, G. 1912. Religion und Kultus der Römer2, München.
- Wolff, H. 1975. Miscellanea Dacica (I), Acta Musei Napocensis 12 : 139-158.
- Wolff, H. 1990. V. Dacien, in : Vittinghoff F. (éd.), Europäische Wirtschafts- und Sozialgeschichte in der römischen Kaiserzeit I, Stuttgart : 616-630.
- Zahrnt, M. 1988. Vermeintliche Kolonien des Kaisers Hadrian, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 71 : 229-249.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License